Uzman Diyetisyen, Gıda Teknikeri, Beslenme Uzmanı ve Eğitmen Derya Güzel ile vejetaryen beslenme üzerine bilgi ve farkındalık dolu bir röportaj gerçekleştirdik.
Derya Güzel kimdir? Bize biraz kendinizden bahseder misiniz?
Derya GÜZEL: İstanbul’da yaşıyorum. Bahçeşehir Gölet’te kendime ait bir kliniğim var. Yani bu açıdan bakıldığında bir bakıma girişimciyim. Klinik diyetisyen olarak beslenme ve diyet danışmanlığı yapıyorum.
Bunun yanında akademik kariyerim sürüyor. Kurumsal gıda firmalarında ise gıda teknikerliğini sürdürüyorum. Ayrıca eğitmen ve yazarım. Bazı gazete ve dergilerde uzmanlık alanlarıma dair köşem var.
Bu arada gıda sektöründeki yolculuğum ise 2010’da başladı; o zamandan bu yana birçok kurumsal firmada gıda teknikeri olarak çalıştım. Az önce söylediğim gibi halen gıda teknikerliği dönemsel olarak yapıyorum.
Vejetaryenlik nedir?
Derya GÜZEL: Vejetaryenlik; et, tavuk, balık gibi hayvansal etlerin tüketilmediği bir beslenme biçimidir. Temel olarak bitkisel kaynaklar tercih edilir; yani sebze, meyve, baklagiller, tahıllar, yağlı tohumlar ve süt ürünleri gibi gıdalar günlük beslenmenin ana öğelerini oluşturur.
Vejetaryen diyet türleri arasında lakto-ovo vejetaryen (süt ve yumurta tüketen), lakto-vejetaryen (yalnızca süt ürünlerini tüketen) ve ovo-vejetaryen (yalnızca yumurta tüketen) gibi farklılık gösteren yaklaşımlar bulunuyor.
Vejetaryen beslenme bana göre; doğru planlandığında yeterli ve dengeli besin alımını destekleyebilir. Özellikle demir, B12 vitamini, omega-3 yağ asitleri gibi bazı mikro besin öğelerine dikkat edilmesi gerekiyor.
Bir insan kişisel bir kararla vejetaryen olabiliyor mu yoksa bunun aile veya çevreyle mi ilgisi var?
Derya GÜZEL: Vejetaryenlik, aslında kişisel bir kararla şekillenir, ancak aile ve çevrenin etkisi de oldukça önemlidir. Bir birey, sağlıklı yaşam isteği, çevresel kaygılar, hayvan hakları veya dini inançlar gibi farklı nedenlerle kendi başına vejetaryen olmayı seçebilir.
Örneğin, vejetaryen beslenmeyi benimsemiş bir ailede büyüyen bireyler için bu, daha doğal bir seçenek gibi görünebilir. Kısaca, vejetaryenlik kararı kişisel bir seçimdir; ancak bu tercihin nasıl gelişeceği üzerinde aile ve çevrenin de dolaylı bir etkisinin oldukça önemli bir yere sahiptir.
Vejetaryenlik ile veganlık arasındaki fark ne?
Derya GÜZEL: Vejetaryenlik, et, tavuk ve balık gibi hayvansal etlerin tüketilmediği bir beslenme çeşididir; ancak süt ürünleri ve yumurta gibi bazı hayvansal gıdalar tüketilebilir.
Veganlık ise tüm hayvansal ürünleri, yani et, süt, yumurta ve bal dahil hiçbir hayvansal gıdayı içermeyen bir beslenme biçimidir ve genellikle bir yaşam tarzı olarak hayvanlara yönelik tüm ürünleri de reddeder.
Vegan beslenme vejeteryan beslenmeye göre daha katı bir beslenme türüdür.
Vejetaryen olmayan ama sizin sağlık açısından vejetaryen olması gerektiğini düşündüğünüz danışanlarınız oluyor mu?
Derya GÜZEL: Evet, bazı danışanlarım için sağlık durumlarına bağlı olarak vejetaryen bir beslenme planını önerdiğim durumlar olabiliyor. Özellikle yüksek kolesterol, kalp-damar hastalıkları veya bazı sindirim sorunları yaşayan bireylerde, bitkisel temelli bir beslenme düzenine geçmek sağlık açısından faydalı olabiliyor.
Bu tür beslenme, doymuş yağ oranını düşürmeye, posa tüketimini artırmaya ve antioksidan alımını desteklemeye yardımcı olabilir.
Ancak, her bireyin ihtiyacı farklı olduğundan, beslenme planını kişinin gereksinimlerine göre dengeli ve sürdürülebilir bir şekilde yapılandırmak önemlidir. Vejeteryan beslediğim danışanlarımı özellikle de uzun süre vejeteryan olarak beslemeyi doğru bulmuyorum.
Her zaman söylediğim bir şey var; yeterli ve dengeli beslenme olmazsa olmaz.
Artık çok küçük yaşlarda dahi vejetaryen beslenme popüler olmaya başladı. Özellikle z kuşağı belli konularda daha cesur ve bilinçli olabiliyor. Sizce erken yaşlarda böyle radikal beslenme alışkanlıkları edinmek ne kadar doğru?
Derya GÜZEL: Erken yaşta vejetaryen beslenme, doğru planlandığında sağlıklı olabilir, ancak bir yandan da gelişim çağındaki çocuklar için tüm gerekli besin öğelerinin alınması önemlidir.
Bu arada Z kuşağı çevre ve hayvan hakları konusunda duyarlı, evet. Ve bu nedenle de vejetaryenliği seçmeleri onlar için şaşırtıcı değil. Ancak, bu süreçte dengeli bir beslenme planı için profesyonel destek almak kaçınılmaz.
Vejetaryen danışanlarınız için diyet listesi hazırlarken ön planda tuttuğunuz faktörler neler oluyor?
Derya GÜZEL: Vejetaryen danışanlar için diyet listesi hazırlarken öncelikle yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlamak en önemli hedefim oluyor. Protein, demir, B12 vitamini, omega-3 yağ asitleri, kalsiyum ve çinko gibi kritik besin öğelerinin yeterli alımına özen gösteriyorum.
Bitkisel protein kaynaklarını, tahıllar, baklagiller, yağlı tohumlar ve yeşil yapraklı sebzelerle dengeli bir şekilde birleştiriyorum. Ayrıca, posadan zengin ve düşük glisemik indeksli besinlere yer vererek bağırsak sağlığını desteklemeye çalışıyorum.
Yemeklerin çeşitliliği ve renkli besinlerle hazırlanmış olması da, danışanlarımın beslenmeyi sürdürülebilir ve keyifli hale getirmesi için önem verdiğim diğer aşamalardan oluyor.
Vejetaryenler için 3 kritik öneri sunmanızı istesek ne dersiniz?
Derya GÜZEL: Vejetaryenler için üç kritik önerim ne olabilir diye düşündüğümde aklıma şunlar geldi;
- Çeşitli protein kaynakları (baklagiller, tahıllar) tüketilmeli.
- Demir ve B12 vitamini alımına dikkat edilmeli, gerekirse takviye alınmalı.
- Omega-3 kaynakları (keten tohumu, ceviz) mutlaka olmalı.
Her cevabınız hem şaşırtıcı hem de öğreticiydi. Teşekkür ederiz. Son olarak eklemek istedikleriniz var mı?
Derya GÜZEL: Bu güzel sözleriniz ve farkındalık odaklı sorularınız için çok teşekkür ederim. Son olarak şunu söyleyebilirim ki beslenme her birey için özeldir. O nedenle de vejetaryen ya da başka bir diyet modelini seçerken dengeli bir plan oluşturmak, sağlığı korumak için oldukça önemli.
Herhangi bir beslenme değişikliğinde profesyonel destek almak, uzun vadede en doğru adımları atmamıza yardımcı oluyor. Sormak istediğiniz her konuda her zaman buradayım. Bana tüm sosyal ağlardan ulaşabilirsiniz.
Bu arada okuyucularınız bana web sitemden veya sosyal medyadan ulaşabilir. Özellikle Instagram ve Linkedin üzerinden ulaşıldığında daha hızlı ve etkili dönüş sağlayabilirim.
Linkedin : https://www.linkedin.com/in/derya-guzel/
Instagram : https://www.instagram.com/dytguzelderya/
Web Site : https://www.deryaguzel.com
Bir Cevap Yaz
